غربالگری بارداری

برای تمامی مادران یکی از حساس‌ترین دوران‌های زندگی، دوران بارداری است که بطورطبیعی اکثر آن‌ها نگران وضعیت جسمی و سلامت جنین خود هستند.وضعیت جسمی و سلامت جنین یکی از دغدغه‌های اصلی هر پدر و مادری است.تولد یک نوزاد معلول باعث ایجاد تغییرات فراوانی در خانواده می‌شود.تغییراتی که به نوعی تمامی اعضای خانواده را درگیر می‌کند وممکن است حتی در برخی موارد ،باعث از هم پاشیدگی بنیان خانواده گردد.همچنین مراقبت‌های پزشکی،درمانی و توان‌بخشی از فرد معلول ، بر هزینه‌های اقتصادی خانواده و جامعه تاثیر زیادی می‌گذارد.والدین دارای فرزند عقب‌مانده در مقایسه با سایر والدین اضطراب و فشار زیادی را تحمل میکنند. این مشکلات روانی ممکن است ناشی از نگرانی آن‌ها درباره‌ی مشکلات آینده‌ی کودک،شدت معلولیت ذهنی،هزینه‌های سنگین مالی،آرزوهای برباد رفته،محدودیت دسترسی به خدمات آموزشی و… باشد.در عین حال شخص دچار معلولیت زندگی سخت و پرفراز و نشیبی را پیش‌رو دارد.معلولیت یک پدیده‌ی جهانی و شایع است که متعلق به همه‌ی کشورهاست.در ایران نیز معلولیت ،جمعیت انبوهی را که به بیش از یک ونیم میلیون نفر می‌رسد را در بر می‌گیرد. سه در صد این افراد دارای معلولیتهای بسیار شدید هستند. براساس آمار بیشترین میزان مربوط به اختلال ذهنی بوده‌است. تخمین زده شده است که هزینه های تشخیص هر مورد از سندرم داون جنین در مقایسه با هزینه های متوسط مراقبت های بهداشتی، تحصیلی و مسکن برای چنین فردی بسیار کمتر است.

برای هر خانم بارداری احتمال داشتن فرزند با نقایص مادرزادی وجود دارد. اگرچه این احتمال زیاد نیست می توان با انجام مشاوره و تست‌های غربالگری قبل و حین بارداری به میزان واقعی این احتمال پی برد و ازبسیاری از نقایص جلوگیری کرد.

غربالگری اختلالات کروموزومی از اواسط دهه 1960 با آمنیوسنتز شروع شد .در آن زمان سن مادر به عنوان شاخص پر خطر بودن بارداری از نظر ابتلا جنین به سندرم داون ،مورد استفاده قرار می گرفت. روش های بیوشیمیایی غربالگری سندرم داون برای زنان جوان تر از 35 سال از 1984 معرفی گردید. زمانی که ارتباط بین سطح سرمی Alpha Fetoprotein (AFP) و سندرم داون کشف گردید. البته قبل از آن   AFP به عنوان مارکر نقص های باز لوله عصبی Open Neural Tube Defects (ONTD) شناخته شده بود. در سال 1987 human Chorionic Gonadotropin (hCG) و در پی آن استریول غیر کونژوگه Unconjugated Estriol (uE3) در سال 1988 به این تست اضافه شد و مجموعه آنها تست تریپل نام گرفت که با مثبت کاذب ⁒5 میزان تشخیص بیشتری حدود 70% داشت.

غربالگری پیش از بارداری:

در پروسه‌های غربالگری پیش از بارداری،افراد از لحاظ ژنتیکی و سابقه‌ی بیماری‌های فامیلی مانند: کم‌خونی داسی‌شکل،تالاسمی و… بررسی می‌شوند و همچنین با توجه به سن مادر و سلامت او، در صورت نیاز آزمون‌های غربالگری دیگری مانند غربالگری مقاربتی دهانه‌ی رحم،آزمایش خون و همچنین واکسیناسیون قبل از بارداری انجام گرفته و مصرف مکمل‌ها توصیه می‌شود.

غربالگری در دوران بارداری به غربالگری سه ماهه‌ی اول،سه ماهه‌ی دوم و سوم تقسیم می شوند.

غربالگری سه ماه اول بارداری:

این غربالگری شامل انجام آزمایش خون و سونوگرافی است که معمولا بین هفته‌ی 11 تا 14 بارداری انجام می‌شود و به آن FTS(First Trimester Screening)  گفته می‌شود و بهترین زمان انجام آن بین هفته‌های 12و 13 بارداری است.

این غربالگری به همراه در نظر گرفتن سن مادر جهت ارزیابی خطر ابتلای جنین به سندرم‌های داون(21₊)،ادوارد(18₊) و پاتو(13₊) ،انجام می‌گیرد.غربالگری در این بازه به این دلیل اهمیت دارد که،در صورتی که جنین دچار اختلال باشد بیمار فرصت انتخاب روش‌های ختم بارداری را دارد و علاوه بر این میزان موفقیت در اندازه‌گیزی NT  در زیر 14 هفتگی حدود ⁒100-98 است، در حالی‌که ازهفته‌ی14 به بعد به دلیل قرارگرفتن جنین در وضعیت عمودی احتمال به دست آوردن تصویر مناسب کاهش می‌یابد.

آزمایش خون مادر جهت بررسی پارامترهای زیر است:

 : (PAPP-A) Pregnancy-Associated Plasma Protein A این گلیکوپروتئین (پروتئین A پلاسمایی مرتبط با بارداری) توسط سلول‌های تروفوبلاستیک جفت در طول بارداری تولید می‌شود و میزان آن تا زمان تولد نوزاد افزایش می‌یابد. در برخی از اختلالات کروموزومی میزان این پروتئین کاهش یافته و این کاهش در هفته‌های 10 تا 14 بارداری بیشتر است.

: Free hCG این هورمون (گنادوتروپین جفتی انسانی) طی هفته‌های 8 تا 10بارداری به میزان زیاد توسط سلول‌های تروفوبلاست جفت ترشح می‌شودو سپس میزان آن در خون کاهش می‌یابد و به حد تعادل می‌رسد. سطح این هورمون در بارداری‌های توام با سندرم داون افزایش می یابد.

سونوگرافی:سونوگرافی در این بازه جهت بررسی موارد زیر است:

زنده بودن جنین را ارزیابی می‌کنند.

بارداری‌های دو قلو را تشخیص می‌دهند.

(Nasal bone) NB در آن بررسی می‌شود.

نارسایی دریچه‌ی 3 لتی و ناهنجاری‌های جریان خون مورد توجه قرار می‌گیرد.

NT اندازه‌گیری می‌شود.

در اوائل دهه 1990 اندازه گیری تجمع مایع پشت گردن جنین Nuchal Translucency (NT) در سه ماهه اول و ارتباط آن با ریسک سندرم داون مطرح گردید.وجود ورم و تجمع آب میان‌بافتی در پشت گردن جنین، یکی از علائم سندرم داون می‌باشد. چنانچه این اندازه از5/3 میلی‌متربیشتر باشد، ارزش تشخیصی دارد.ابته باید توجه داشت که تنها در نیمی از موارد، عامل افزایش قابل توجه ضخامت چین پشت گردن جنین، ابتلا به سندرم داون است.بیشترین افزایش NT  در سندرم ترنر دیده می‌شود بطوری‌که مقدار آن تا 8 میلی‌متر بیشتر از جنین‌های نرمال افزایش می‌یابد.در حالی‌که در تریزومی‌های 13، 18 و21 حداکثر تا2/5 میلی‌متر افزایش دارد استفاده از اندازه گیری NT به تنهایی نتایجی شامل میزان تشخیص ⁒67 با مثبت کاذب⁒5خواهد داشت. همچنین میزان تشخیص این مارکر برای تریزومی 18 معادل ⁒75، تریزومی 13 حدود⁒72، سندرم ترنر⁒87 و برای سایر اختلالات قوی کروموزومی حدود⁒55 است. 

شاخص های سونوگرافی دیگری نیز برای سندرم داون مطرح شده است که مهم ترین آنها دیده نشدن استخوان بینی(NB) است اما تفاوت های نژادی زیادی از نظر شیوع آن در جوامع مختلف وجود دارد که کاربرد آن را محدود ساخته است.

غربالگری سه ماهه‌ی اول یک آزمایش معمول غربالگری است که هیچ‌گونه خطر سقط ندارد.این غربالگری تا⁒85 قدرت تشخیص سندرم داون را دارد. سندرم داون یک اختلال کروموزومی مادرزادی می باشد. شخصی که سندرم داون دارد علاوه بر اینکه دارای چهره مشخص و متفاوتی می باشد دچار ناتوانی در یادگیری و مشکلات پزشکی نیز هست.هیچ درمانی برای سندرم داون وجود ندارد و تا آخر عمر همراه فرد می باشد. شخصی که سندرم داون دارد در واقع کروموزوم شماره 21 او به صورت 3 تایی (تریزومی) است.
شیوع سندرم داون در حدود 1 به 800 در بارداری‌ها است. هر شخصی ممکن است نوزادی با سندرم داون داشته باشد اما هرچه سن مادر بیشتر باشد خطر داشتن چنین نوزادی بیشتر می شود. به طور مثال برای یک زن 20 ساله احتمال به دنیا آوردن بچه ای با سندرم داون 500/1 است. این احتمال برای یک زن 35 ساله 270/1 خواهد بود. به هر حال اکثر نوزادان مبتلا به سندرم داون از زنان جوان متولد می شوند به خاطر اینکه تعداد زایمان ها در این سنین بیشتر است.

تستی که شامل اندازه گیری دو مارکر سرمی hCG و PAPP-Aباشد تست دوگانه Double Marker نامیده می شود و زمانی که اندازه گیری NT به این مجموعه اضافه شود به آن Combined FTS گویند.

حدود 5 درصد ازمادران بعد از انجام غربالگری سه ماهه‌ی اول نتایج غیر طبیعی دارند.در مواردی که آزمایش‌های غربالگری سه ماهه‌ی اول ریسک پایینی را نشان دهند،معمولا آزمایش‌های غربالگری دوم درخواست نمی‌شود وپزشک فقط شاخص  AFP را جهت بررسی نقایص لوله‌ی عصبی باز(NTD)  درخواست می‌کند، ولی در غیر اینصورت انجام مشاوره‌ی ژنتیک و تست‌های تکمیلی مانند CV، آمنیوسنتز و Cell Free DNA  توصیه می‌گردد.

Chorionic Villus Sampling (CVS): نمونه‌برداری از پرزهای کوریونیک است. این تست در هفته‌ی 10 تا 14 بارداری انجام می‌گیرد(احتمال سقط ⁒١-۵/۰).

این آزمایش در تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی دقت بالایی دارد ولی به دلیل اینکه در اوایل بارداری انجام می‌شود و یک آزمایش تهاجمی است، خطر سقط ناخواسته در آن نسبت به آمنیوسنتز کمی بیشتر است.

آمنیوسنتز: روشی برای نمونه‌برداری از مایع آمنیون است که برای تشخیص اختلالات کروموزومی و نقایص لوله‌ی عصبی مانند اسپینابیفیدا استفاده می‌شود. همچنین جهت بررسی اختلالات ژنتیکی و بیماری‌های وراثتی می‌توان به طور همزمان آزمایشات ژنتیکی لازم را روی مایع آمنیون انجام داد.این آزمایش معمولا در هفته‌های 14 تا 16 بارداری انجام می‌شود(احتمال سقط ⁒ ۵/۰-۲۵/۰).

Noninvasive Prenatal Testing (NIPT): غربالگری DNA آزاد جنینی برروی خون مادر باردار انجام می‌شود. DNA آزاد جنین که در جریان خون مادر وجود دارد، از لحاظ ابتلا به تریزومی 13،18 و 21  و کروموزومهای جنسی بررسی می‌شود.

غربالگری سه ماه  دوم بارداری:

رایج‌ترین و مطمئن‌ترین روش غربالگری در سه ماهه دوم بارداری تست کوآدراپل مارکر(به اختصار تست‏ كُوآد ماركِر) یا نشانگر چهارگانه است که برای غربالگری سندرم داون، تریزومی 18 و نقص لوله عصبی  (ONTD) ، نقص دیواره شکمی ( که در آن روده‌ها یا سایر اندام‌های شکمی ازطریق ناف از بدن خارج شده‌اند) و سندرم  SLOS انجام می‌شود.

بهترین زمان برای انجام غربالگری سه ماهه دوم هفته‌ی پانزده حاملگی است. در حالت ایده‌آل، این آزمایش باید هماهنگ با غربالگری سه ماهه اول بارداری باشد. این ترکیب به عنوان غربالگری یکپارچه یا متوالی شناخته می‌شود.سن جنین در هنگام انجام این تست ومیزان ریسک نقش زیادی  دارد و عدم محاسبه‌ی درست هفته‌ی بارداری نتایج آن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، به همین جهت انجام سونوگرافی دقیق توصیه می‌گردد.این آزمایش که با استفاده از خون مادر انجام می‌شود هیچگونه خطری برای جنین ندارد و تا 80 درصد سندرم داون را تشخیص می‌دهد.

در این آزمایش میزان چهار ماده را در خون مادر باردار مشخص می‌کنند:

آلفافتوپروتئین (AFP) :آلفافتوپروتئین یک انكوفتال پروتئین مشابه با آلبومین است و ساختار گلیکوپروتئینی است. این ماده ابتدا در كیسه زرده و سپس در كبد جنین سنتز می‌شود. مقداری از این ماده از طریق جفت و به مقدار خیلی کم از طریق مایع آمنیون، وارد گردش خون مادر می‌گردد. میزان آن بصورت ملایم تا هفته 32 در حال افزایش می‌باشد و پس از آن رو به كاهش گذاشته، جای خود را به آلبومین می‌دهد. در سال 1984 مرکاتز و همکارانش گزارش دادند که AFP سرم مادر در سه ماهه دوم حاملگی های مبتلا به تریزومی 21 جنین کمتر از بارداری های طبیعی است.مقدار این ماده در بارداری‌هایی که جنین مبتلا به سندرم داون است (بین 30 تا 35 درصد) ودر تریزومی 18 (40 در صد) کاهش یافته و در باز بودن مجرای لوله عصبی و دیواره شکمی ، مقدار آن بالاتر از حد نرمال است.
علاوه بر این افزایش AFP در بارداری دوقلویی، از دست رفتن جنین، اختلالات جفتی اعم از خونریزی (بویژه در مادرانی که از ابتدای بارداری لکه بینی دارند)، کوریوآنژیوما، التهاب پرزهای جفتی (chorionic villitis)  و هرگونه اختلال عروق جفت که موجب ریزش بیشتر AFP از طرف جنین به خون مادر می شود، نیز دیده می شود.

hCG) human Chorionic Gonadotropin hormone): هورمون گونادوتروپین جفتی انسانی نخستین فرآورده قابل اندازه‌گیری بارداری است و آزمایش‌های سرمی برای آن آزمایش‌های ایمونومتری هستند.غلظت این گلیکوپروتئین در هفته‌های اول بارداری تقریباً روزانه دو برابر می‌شود و در هفته‌های 10 تـا 12 بـارداری بـه حدود 100 هزار mIU/ml می‌رسد و سپس تا اواخر دوره بارداری رو به كاهش می‌گذارد به نحوی كــه در سه ماهه سوم بـارداری به حدود 10 هزار mIU/ml می‌رسد .این هورمون در ابتدا از جسم زرد(جهت تحریک جسم زرد برای تولید پروژسترون) و سپس ازبافت تروفوبلاست (بافتی که معمولا در جنین‌های اولیه یافت می‌شودو در نهایت بخشی از جفت خواهد بود) سنتز می شود. مطالعات نشان داده‌اند كه hCG در خون جنین اهمیت فراوانی در تكامل آدرنال و گنادهای جنین در سه ماهه دوم بارداری دارد . در سال 1987 بوگارت و همکارانش ارتباط بین افزایش سطح hCG سه ماهه دوم بارداری و حاملگی با سندرم داون جنینی را عنوان کردند.. اندازه گیری hCG در سه ماهه دوم دارای ارزش تشخیصی بالاتری نسبت به free beta hCG  برای سندرم داون است. میزان این ماده در موارد حاملگی چندقلویی، کوریوکارسینوم، مول هیداتی فورم و سندرم دوان افزایش می‌یابد و کاهش آن در موارد سقط خود به خود دیده می شود.

(uE3) unconjugated Estriol: استریول توسط جفت ازسوبستراهای مادر (کلسترول و پرگننولون) تولید می شود. استریول از جفت به خون مادر منتشر می شود و می توان آن را به صورت uE3 غیر کونژوگه اندازه گیری کرد. در حاملگی های طبیعی سطح uE3 از حدود 4 نانومول در لیتر در هفته 15 بارداری به حدود 40 نانومول در لیتر در هنگام زایمان افزایش می یابد. استریول غیرکونژوگه ابتدا توسط Canick و همکارانش مورد مطالعه قرار گرفت.از این ماده می‌توان به عنوان شاخصی برای تعیین زمان زایمان استفاده نمود زیرا تقریباً 4 هفته مانده به زمان زایمان مقدار آن یک افزایش ناگهانی پیدا می‌کند. در سندرم داون و تریزومی 18 میزان این مارکر کاهش می یابد. در مواردی مثل سندرم اسمیت – لملی – اوپیتز (SLOS)، کمبود آنزیم آروماتاز، اختلالات مربوط به نقص آنزیم سولفاتاز جفتی (Contiguous   gene syndrome)   ونقص اولیه وثانویه آدرنال جنین هم سطح uE3 کاهش می یابد.افزایش آن در هایپرپلازی مادرزادی آدرنال جنین(CAH) دیده می شود.

Inhibin-A: این هورمون از تخمدان‌ها و جفت ترشح می‌شود و با افزایش سن بارداری بخصوص در سه ماهه سوم عمدتاً از جفت ترشح می شود. سطح آن در سه ماهه اول بارداری افزایش می‌یابد و در سه ماهه دوم رو به كاهش می‌گذارد و سپس در سه ماهه سوم مجدداً افزایش می‌یابد.

عملکرد بیولوژیک این ماده در بارداری مشخص نیست اما مطالعات نشان داده‌است که به دلیل نیمه عمر کوتاه‌ترش نسبت به hCG  می‌تواند نشانگر بهتری برای عملکرد جفت باشد با وجود این، افزایش و یا کاهش آن با hCG تا حدود زیادی همخوانی دارد.در جنین‌های مبتلا به سندرم داون افزایش سطح hCG و Inhibin A و کاهش سطح AFP و uE3 دیده می‌شود.

غربالگری سه ماه سوم بارداری:

در ویزیت‌های روتین سه ماه سوم، اندازه گیری وزن و فشار خون به طور معمول صورت می‌گیرد. همچنین یک آزمایش ادرار برای چک کردن عفونت، وجود پروتئین و یا گلوکزدر ادرار انجام می‌شود. وجود پروتئین در ادرار در سه ماهه سوم می‌تواند بیانگر اختلال پره اکلامپسی یا فشار خون بارداری باشد که معمولا در سه ماهه سوم شیوع بالایی دارد. وجود گلوکز در ادرار نشانگر دیابت بارداری است و در صورت مثبت بودن، آزمایش قند خون ناشتا و یا تست تحمل گلوکز جهت ارزیابی‌های بیشتر درخواست می‌شود. همچنین در هر بار ویزیت، پزشک دور شکم را اندازه می‌گیرد تا میزان رشد جنین در سه ماهه سوم ارزیابی شود. در این معاینات به طور معمول علائمکم خونی و فقر برخی ویتامین‌هانیز بررسی می‌شود تا از آسیب احتمالی به جنین پیشگیری گردد.غربالگری سه ماهه ی سوم شامل مواردی ازجمله غربالگری بیماری های منتقله از راه جنسی، غربالگری استرپتوکوک های گروه B و غربالگری محدودیت رشد جنینی و انجام سونوگرافی است.این غربالگری معمولا از هفته‌ی سی بارداری انجام می گیرد.

غربالگری استرپتوکوک گروه B:استرپتوکوک گروه B (GBS)   باکتری هایی هستند که به عنوان بخشی از فلور طبیعی واژن و نواحی گوارشی حدود 25٪ از خانم ها وجود دارند. استرپتوکوک گروه B  متفاوت است از استرپتوکوک گروه A که عامل بروز عفونت استرپتوکوکی گلو می شود.  GBSجز در مواردی که هنگام زایمان در واژن وجود داشته باشد، معمولاً مشکلی به وجود نمی آورد. آلودگی به GBS می تواند در حالت زایمان، تا رحم، مایع آمنیوتیک، مجاری ادراری و هر نوع برش ناشی از سزارین گسترش یابد. در زایمان ، هنگامی که کودک از کانال زایمان عبور می کند ممکن است این باکتری ها را استنشاق کند یا به صورت دهانی آنرا وارد بدن خود کند.نوزادان آلوده ممکن است 6 ساعت پس از تولد یا با تاخیری 2 ماهه، علائم این عفونت را بروز دهند. کودک مبتلا در صورت عدم درمان ممکن است دچار سپتیک، ذات الریه، کری یا کوری شود یا در او درجات مختلفی از ناتوانی جسمی و یادگیری ایجاد شود.  مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) برای داشتن یک ارزیابی بهتر از خطر آلوده شدن نوزاد زنان باردار در هنگام زایمان توصیه می کند که تمام خانم های باردار طی هفته های 35 تا 37 بارداری از نظر ابتلا به GBS تحت آزمایش قرار گیرند. برای این کار از واژن و رکتوم مادر نمونه برداری می شود و در طی 24 تا 48 ساعت آزمایشگاه می تواند تعیین کند که آیا فرد مورد آزمایش به باکتریهای استرپتوکوک گروه B  مبتلاست یا خیر. اگر زن بارداری به این باکتری مبتلا باشد یا اگر زن بارداری بدون انجام این آزمایش زایمان کند، توصیه می شود در طی زایمان آنتی بیوتیک های این باکتری را به صورت داخل وریدی دریافت کند GBS .ممکن است در طول دوران بارداری در واژن خانم باردار حاضر و غایب شود، لذا انجام آزمایش GBS در اوایل بارداری مفید نیست ونمی‌تواند تعیین کند آیا آن خانم در هنگام زایمان GBS دارد یا خیر و نمی تواند خطر انتشار GBS به کودک را در طول زایمان ارزیابی نماید. در نتیجه این آزمایش فقط در اواخر بارداری – یعنی بین هفته 35 تا 37  مفید است. همچنین اثبات نشده است که مصرف آنتی بیوتیکهای خوراکی توسط مادر قبل از زایمان در جلوگیری از ابتلای نوزاد به GBS مؤثر است.

شمارش کامل خون CBC)): شمارش کامل خون (CBC) آزمایشی است که سلولهای موجود در گردش خون را ارزیابی می کند. در مایعی به نام پلاسما خون سه نوع سلول معلق هستند شامل: گلبول های قرمز (RBCs)، گلبول های سفید (WBCs) و پلاکت ها(PLT).  ممکن است قبل از بارداری – در صورت امکان -، در ابتدای بارداری و یک یا چند بار در دوران بارداری به منظور شناسایی و جلوگیری از بروز مشکلات، آزمایش شمارش کامل خون (CBC) انجام شود. نتایج دفعات اول این تست را می توان با نتایج بعدی مقایسه کرد و به دنبال تغییراتی گشت که می توانند علامت یک مسئله بهداشتی باشند.

تعیین گروه خونی (RBC): از این تست برای تعیین گروه خون یک خانم باردار استفاده می شود، یعنی برای تعیین اینکه آیا گروه خون او A ، B ، AB یا O است و اینکه آیا Rh مثبت است یا Rh منفی. یک زن باردار باید از گروه خونی خود اطلاع داشته باشد.

تست غیر استرسی (NST) : در این تست یک گیرنده به شکم مادر وصل می‌شود تا ضربان قلب جنین حین حرکت مادر ارزیابی گردد. علت اینکه تست غیر استرسی نام دارد به این دلیل است که طی آزمایش NST، جنین در معرض هیچ گونه فشار و استرسی قرار نمی‌گیرد. در بارداری‌های پر ریسک مانند بارداری چند قلویی و یا ابتلای خانم باردار به دیابت و فشار خون بالا، این تست با تشخیص پزشک به صورت هفتگی یا ماهانه در سه ماهه سوم بارداری انجام می‌شود. زمان انجام تست NST معمولا از هفته ۲۸ به بعد است اما بیشتر پزشکان آن را در هفته سی و دوم بارداری توصیه می‌کنند. این آزمایش حدود ۲۰ دقیقه به طول می‌انجامد و طی آن چکاپ کاملی از وضعیت قلب و عروق جنین حاصل می‌شود.

تست استرس انقباضی CST)): این تست نیز همانند تست NST برای ارزیابی ضربان و سلامت قلب و عروق جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد با این تفاوت که در CST ضربان قلب جنین در واکنش به تزریق اکسی توسین (پیتوسین) به رحم و یا تحریک نوک پستان ارزیابی می‌شود. با تزریق پیتوسین، رحم دچار انقباض شده و این مکانیسم سرعت جریان خون در جفت را کاهش می‌دهد. در صورت عملکرد مناسب جفت، ضربان قلب جنین ثابت و پایدار باقی می‌ماند و تحت تاثیر انقباض قرار نمی‌گیرد اما اگر جفت به درستی عمل نکند و کارایی لازم را نداشته باشد ضربان قلب جنین به طور موقت تحت تاثیر انقباض قرار گرفته و کاهش می‌یابد. این تست نسبت به سایر آزمایش‌های غربالگری سه ماهه سوم رایج نیست و تنها در بارداری‌های پر ریسک و در مواردی که جنین به محرک‌ها پاسخ طبیعی ندهد انجام می‌شود.

آزمایش STD : در این آزمایش بیماری‌های منتقله از راه جنسی مورد بررسی قرار می‌گیرند تا از انتقال چنین عفونت‌هایی از خانم باردار به نوزاد حین زایمان پیشگیری شود. علاوه بر این، عفونت‌های STD قادرند در طول بارداری نیز به جنین انتقال پیدا کنند. در صورت وجود هرگونه عفونت‌ STD در خانم باردار، پزشک با تجویز آنتی بیوتیک و یا داروهای ضد ویروسی خطر انتقال بیماری به جنین و یا نوزاد در زمان زایمان را به کمترین میزان ممکن می‌رساند. آزمایشات مقاربتی شامل موارد زیر هستند:

آزمایش ایدز، تست هپاتیت ویروسی، آزمایش کلامیدیا، آزمایش سوزاک، آزمایش سیفیلیس، آزمایش HPV

سونوگرافی:سونوگرافی در سه ماهه‌ی سوم جهت بررسی موارد زیر است

رشد جنین، موقعیت جفت، نحوه قرار گیری جنین در رحم و سلامت عمومی جنین